Mapuches & Chili (Nederlands)

Wie?

De Mapuches wonen traditioneel in wat nu Chili en Argentinie is (zie kaart). Net ten zuiden van de Chileense hoofdstad Santiago. Vandaag de dag zijn er bijna een miljoen waarvan er veel wonen in Santiago. Er wonen ook Mapuches in Nederland, vaak hier gekomen (net als veel Chilenen) op de vlucht voor het regime van dictator Pinochet (1973-1990).

Voor de komst van de Europeanen waren de Mapuches voornamelijk landbouwers (de meest zuidelijke boeren in Amerika). Men verbouwde o.a. aardappels, mais en quinoa (soort graan) en hield lama's. Een van de oudste en onbetwiste archeologische sites in geheel Amerika (Monte Verde II, 13.000 voor christus ongeveer) ligt in het gebied waar de Mapuches (en aanverwante volkeren) leefden bij komst van de Spanjaarden. Rond 500 na christus is het eerste bewijs van boeren pas. Naast het cultiveren van planten maken ze ook aardewerk (Pitren-cultuur). Vanaf 1000 groeit de bevolking in het gebied en wordt landbouw belangrijker (terassen). Mogelijk komt dit door een migratie (12de/13de eeuw) vanuit het noorden, de migratie van de Mapuche-sprekers (=Mapudungun). Er ontstaan grotere nederzettingen, defensieve werken en men bouwt kunstmatige heuvels ("kuel"). In de 15de eeuw expandeert het Inkarijk vanuit Peru over de Andes. In het zuiden stuit het op de Mapuches zodat hier de zuidgrens van het Inkarijk komt. De eerste Spanjaard bereikt het Mapuchegebied in 1535 maar wordt teruggedreven naar het noorden. Op dat moment zijn er mogelijk 1,5 miljoen Mapuches.

Steeds weer proberen de Spanjaarden het gebied te veroveren en steeds weer worden ze teruggeworpen. Uiteindelijk komt er een soort van vredesaccoord waarin Spanje defacto de Mapuche-onafhankelijkheid erkend. Toch blijft de "Arauco-Oorlog" tussen beide partijen in feite bestaan tot de onafhankelijkheid van Chili (1818). Dat land neemt de Spaanse rol over maar pas tussen 1861 en 1883 slaagt dat land -dankzij modern wapentuig - er in om het het hele gebied te veroveren ("Pacificación de la Araucanía"). Chili begint meteen (zoals b.v. China nu met Tibet) met het "bevolken" van het nieuwe gebied en duizenden, vooral Duitse, kolonisten stichten er stadjes en haciendas. Aan de (huidige) Argentijnse kant gebeurt iets dergelijks in dezelfde periode (1870's) met de "Verovering van de Woestijn" (Conquista del Desierto").

Sindsdien zijn de Mapuches weggestopt in een soort reservaten en verarmde men snel. Verzet (vreedzaam en geweldadig) bleef echter bestaan. President Allende begon met de teruggave van Mapucheland maar tijdens het bewind van Pinochet werd dit weer teniet gedaan. Van 1990 tot heden bleef de situatie gespannen. Regelmatig laait het conflict op (o.a. als grote multinationals megaprojecten willen beginnen in Mapucheland). Chili is altijd terughoudend geweest over "inheemse rechten" maar in 1993 kreeg het een speciale wetgeving (Ley Indigena) waarin dingen werden geregeld als tweetalig onderwijs en erkenning van inheemse rechten en grond. De huidige president van het land (Bachelet) probeert naar eigen zeggen een goede dialoog en relatie te hebben met de Mapuches en andere indiaanse (inheemse) volken in het land. De situatie blijft echter (net als in zoveel Amerikaanse landen) vaak gespannen. Zie verder beneden.

http://www.mapuche.nl/

23 mei 2009
Brief aan de Presidente van Chili tijdens haar bezoek aan Nederland.
Bezorgde organisaties in Nederland schrijven brief over de Mapuche situatie aan de Presidente van Chili, Michelle Bachelet.
Van maandag 25 mei t/m 27 mei 2009

Open brief aan de presidente van Chili, Michelle Bachelet

Op bezoek in Nederland.

Den Haag, 23 mei 2009


Geachte Mevrouw de presidente,


Via deze petitie willen wij uw aandacht vestigen op de zorgen die bestaan over de situatie van de Mapuches in Chili.

Wij zijn met name bezorgd over de voorgenomen hervorming van de grondwet waarin de Chileense overheid het “één en ondeelbaar zijn van de Chileense Natie” wil vastleggen. Hiermee wordt slechts erkenning gegeven aan de culturele aspecten, identeit en folkore, maar wordt geen recht gedaan aan de erkenning zoals die in internationale verdragen is vastgelegd. In andere Zuid-Amerikaanse landen, zoals Bolivia, Colombia en Ecuador is in de grondwet juist vastgelegd dat het pluri-culturele staten zijn.

De Chileense regering heeft op 13 september 2007 in de Algemene Vergadering van de VN gestemd voor het aannemen van de VN Verklaring over de Rechten van Inheemse Volken. Artikel 42 van deze verklaring bepaalt dat Staten respect voor en volledige toepassing van de bepalingen in deze verklaring zullen bepleiten en de uitwerking van deze verklaring onderzoeken.

Tevens heeft de Chileense regering op 15 september 2008 ILO-Conventie 169 geratificeerd. Hierin worden belangrijke rechten aan inheemse volken toegekend. De VN-Speciale Rapporteur over de Mensenrechten en Fundamentele Vrijheden van Inheemse Volken heeft over de uitvoering van ILO Conventie 169 aan de Chileense regering diverse aanbevelingen gedaan.

Deze aanbevelingen zijn door de Chileense regering nog niet uitgevoerd en de voorgenomen grondwetswijziging is niet in overeenstemming met deze aanbevelingen.

Daarnaast maken wij ons ernstig zorgen over de aanhoudende schendingen van de mensenrechten van de Mapuche. Dit uit zich onder andere in het gebruik van buitenprotioneel geweld tegen en het gevangenzetten van Mapuche-leiders die zich verzetten tegen mensenrechtenschendigen en activiteiten te ontwikkelen zonder vrije, voorafgaande instemming op het vooroudelijk grondgebied van de Mapuche (zoals extractieve industriën en energieprojecten).

Mevrouw de president, wij vragen u de ILO-conventie 169 en de VN Verklaring over de Rechten van Inheemse Volken integraal te volgen en roepen u op tot:

1) grondwettelijke verankering van het recht van Mapuches op land, grondgebied en zelfbestuur;

2) eerbiediging van het recht op vrije, voorafgaande en geinformeerde instemming van de inheemse volken in Chili met betrekking tot hun leven, land en hulpbronnen;

3) het aangaan van een dialoog met de Mapuche en maatregelen te treffen om conflicten en confrontaties met Mapuche te vermijden;

4) Het vermijden van het gebruik van geweld tegen de inheemse volken van Chili;

5) De vrijlating van alle politieke Mapuche gevangenen in Chili;

6) het overnemen en uitvoeren van de aanbevelingen van de VN-Speciale Rapporteur over de Mensenrechten en Fundamentele Vrijheden van Inheemse Volken;

Hoogachtend,


C. Rafael Railaf Zuñiga
Mapuche Foundation- FOLIL
Contacto: folil@mapuche.nl
http://www.mapuche.nl/

Juan Carlos Manque Muñoz
Rudecindo Quinchavil Suárez
Eduardo Luciano Navea Leiva

Sra. Ramona Quiroga
Stichting Decennium
Contacto: decennium2@gmail.com

Sr. Cesar Mercedes Manchego
Consejo de residentes indígenas en Holanda.
Contacto: decennium2@gmail.com

Sr. Marino Busdachin,
Secretario General
UNPO
Contacto: unpo@unpo.org
http://www.unpo.org/